ទឹកដីកម្ពុជាក្រោម

កាលៈទេសៈដែលជំរុញអោយព្រះកូណាសីហនុ
ចុះហត្ថលេខាកាត់ដីកម្ពុជាក្រោមអោយទៅយួន(១៩៤៩)
ដោយ សុទ្ធ-ប៉ូលិន

តាមពិតក្នុងសម័យនោះ ព្រះកូណានរោត្តម-សីហនុ ជារាជាធម្មនុញ្ញ (អាយុ២៧ឆ្នាំ)។
ទ្រង់អិតតមាន «អំនាចគ្រប់ប្រភេទ» នៅក្នុងកន្ដាប់ដៃនោះឡើយ ។ ទ្រង់អិតតមានសម្បូ
ណាជ្ញាសិទ្ធិរាជ (Absolutismeroyal)ដូចស្តេចជ័យជេដ្ឋាទី២ ដែលបានយកដីភាគខាង
កើតនិង ខាងជើងព្រៃនគរ ទៅដូរជាមួយនឹងសំរស់របស់ស្រីយួននោះឡើយ ។ ប៉ុន្តែ គឺ
លោកយែម សំបូរ ជនម្នាក់ដែលបានក្បត់គណបក្យប្រជាធិបតេយ្យ ។ ហើយដែលត្រូវ
ព្រះកូណាតែងតាំងអោយធ្វើជារដ្ឋមន្ត្រីទី១ បានធ្វើរដ្ឋប្រហាររំលាយរដ្ឋសភា និង បានលើ
កអំនាចសំបូរបែបទាំងនេះ ទៅថ្វាយទ្រង់វិញ ។

គួរជ្រាបថា នៅក្នុងសម័យនោះ ពួកយួនមិនទាន់ទាមទារអែករាជ្យពីបារាំងទេ។ វារុ
ញអោយខ្មែរធ្វើមុន។ ដើម្បីអោយបារាំងស្អប់ខ្មែរ កាត់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមអោយទៅយួន។

នៅក្នុងកាលៈទេសៈដែលវរជនខ្មែរជាច្រើន កំពុងធ្វើការទាមទារអែករាជ្យ (សឺង-ង៉ុ
កថាន់, ស៊ឹម-វ៉ារ, ស៊ីសុវត្ថិ-យុត្តិវង្ស, អៀវ-កើស។ យួនបានបង្ខំបារាំងអោយធ្វើលក្ខន្តិក
ថ្មីនៃដែនដីអិណ្ឌូចិន ដោយបង្ហាញអំពីផែនទីកម្ពុជាថ្មី ដោយគ្មានទឹកដីកម្ពុជាក្រោម ។ ក៏
ប៉ុន្តែមាត្រាទី៤៦នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ទ្រង់ស៊ីសុវត្ថិ-យុត្តិវង្ស (១៩៤៦) បានចែងច្បាស់ណា
ស់ថា «បញ្ហាអ្វីក៏ដោយ ដែលព្រះរាជាត្រូវចុះហត្ថលេខាជាមួយប្រទេសបារាំង និងជាមួ
យរដ្ឋដទៃទៀតនៅក្នុងក្របខណ្ឌនៃសហភាពបារាំង ត្រួវតែមានចងភ្ជាប់ជាមួយ នឹងការ
សំរេចចិត្តរបស់រដ្ឋសភាជាតិផងដែរ ដោយមានតំរូវអោយមានការបោះឆ្នោត ។ ក៏ប៉ុន្តែ
ព្រះកូណាដឹងច្បាស់ណាស់ថា បើទ្រង់កោះហៅពួកសមាជិករដ្ឋសភាមកវិញ ពួកគេច្បា
ស់ជាមិនយល់ព្រមចុះហត្ថលេខាទៅលើសន្ធិសញ្ញាបារាំង-ខ្មែរ នៃឆ្នាំ១៩៤៥នោះឡើ
យ» (Essai sur la Démocratie au Cambodge, par Philippe Preschezp.
39) ។

គឺនៅក្នុងកាលៈទេសៈបែបនេះហើយ ដែលព្រះកូណានរោត្តម-សីហនុ បានចុះហត្ថ
លេខាកាត់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមទៅអោយយួន (ក្នុងឆ្នាំ១៩៤៩)តែម្នាក់អែង តាមរយៈសន្ធិ
សញ្ញាបារាំង-ខ្មែរ ដែលចាប់ផ្តើមធ្វើឡើងតាំងពីឆ្នាំ១៩៤៥ ។ ប៉ុន្តែការចុះហត្ថលេខារប
ស់ស្តេចខ្មែរនេះ គឺជាទង្វើខុសច្បាប់ ពីព្រោះជាអំពើក្បត់នឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ, ពីព្រោះព្រះរា
ជាខ្មែរ ជារាជាធម្មនុញ្ញ ហើយពុំមានសិទ្ធិសំរេចអំពីទឹកដីខ្មែរ ដោយគ្មានហត្ថលេខារប
ស់ប្រធានរដ្ឋសភា គឺលោកអៀវ កើសនោះឡើយ។

លក្ខណៈនៃរដ្ឋប្រហារក្បត់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ
របស់យ៉ែម សំបូរ ហើយនិងនរោត្តម សីហនុ
នៅខែកញ្ញា១៩៤៩។ អ្នកតំនាងរាស្ត្រប្រជាធិបតេយ្យម្នាក់ បានដាក់ញតិ្ដដកសេចក្តីទុ
កចិត្តពីរដ្ឋាភិបាលយ៉ែម សំបូរ ។ លោកយ៉ែម សំបូរក៏បានស្នើអោយព្រះកូណា (នរោត្ត
មសីហនុ) រំលាយរដ្ឋសភា ។ ព្រះរាជាទ្រង់បានយល់ព្រម ។ លោកប្រធានរដ្ឋសភាអៀវ
កើស ដើម្បីចៀសវាងការរំលាយរដ្ឋសភា ក៏បានដកញតិ្ដនេះទៅវិញ ដោយមានការបោះ
ឆ្នោតនៅថ្ចៃទី១៧កញ្ញា១៩៤៩ ។ ក៏ប៉ុន្តែ វាយឺតពេលទៅហើយ។ ព្រះកូណាបានសំរេច
រួចទៅហើយ, រដ្ឋសភាត្រូវតែរំលាយចោល ។

រដ្ឋមន្ត្រីទី១យ៉ែម សំបូរ អិតតមានរៀបចំធ្វើការបោះឆ្នោតសាជាថ្មីទេ ដោយសំអាង
ថា ប្រទេសកម្ពុជាមានអសន្តិសុខ។

តាមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញសម័យនោះ, កាលណាមានការរំលាយរដ្ឋសភារួចហើយ ព្រះ
កូណាត្រូវតែងតាំងលោកប្រធានរដ្ឋសភា (អៀវ កើស) អោយធ្វើជារដ្ឋមន្ត្រីទី១បណ្តោះ
អាសន្ន ដើម្បីរៀបចំធ្វើការបោះឆ្នោតសាជាថ្មី ។ ប៉ុន្តែព្រះកូណានៅតែទុកលោកយ៉ែម
សំបូរ អោយធ្វើជារដ្ឋមន្ត្រីទី១ដដែល ។

នៅថ្ចៃទី១៤មករា១៩៥០, លោករដ្ឋមន្ត្រីទី១យ៉ែម សំបូរ បានបញ្ជាអោយមេប៉ូលីស
សេង ទិព្វ បញ្ជូនមនុស្សទៅពិឃាតលោកអៀវ កើសដោយមានការចោលគ្រាប់បែកដៃ
ទៅក្នុងការិយាល័យនៃគណកម្មាធិការកន្ដាលនៃគណបក្យប្រជាធិបតេយ្យ ។

នៅក្នុងចំនោមព្រឹត្តិការណ៍វឹកវរទាំងនេះ គ្មានប្រជាជនខ្មែរណាម្នាក់ (ក្រៅតែពីជន
ជាតិយួនបន្លំខ្លួនជាខ្មែរ) យល់ថា វិបត្តិនយោបាយទាំងឡាយទាំងពួង ខាងលើនេះ គឺជា
ទង្វើថ្ពិនភ្នែក ដើម្បីអនុញ្ញាតអោយយួនប្លន់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមបានដោយធម៌តែប៉ុណ្ណោះ។

ប្រវត្ដិសាស្រ្ដខ្លី

ក្នុងអំលុងកាលដ៏យូរបន្ដិចណាស់មកហើយ មានយួនម្នាក់ឈ្មោះ ង្វៀង អាយគួក
ប្រែឈ្មោះជា ហូ ជីមិញ ចាប់ផ្ដើមបង្កើត«បដិវត្ដិន៍វៀតណាម»។ ហូ ជីមិញដុះគំនិត
លោភលន់ ចង់វាទទី យកទឹកដីកម្ពុជាក្រោម កម្ពុជាកណ្ដាលនិងលាវ។ ទើបនៅថ្ងៃ ទី៣
កុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៣០ ហូ ជីមិញបង្កើត «បក្សកុម្មុនិស្ដអិណ្ឌូចិន» ឡើង។

នៅពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតនៅក្រោមអនានិគមបារាំង ហើយមានចលនាអ្នកស្នេ
ហាជាតិមួយក្រុមបានផុសងើបឡើង ជូ ជីមិញបានបញ្ជូនទាហានយួនជាច្រើនចូលមកកម្ពុ
ជា ដោយយកលេសថា យួនស្ម័គ្រចិត្ដមកជួយខ្មែរដេញបារាំងពួកនេះបានធ្វើការស្របៗ
នឹងចលនាពួកខ្មែរអិស្សរៈ ដែលប្រឆាំងបារាំង ដើម្បីទាមទារអែករាជ្យ។

ពេលហូ ជិមិញ កំពុងស្វះស្វែងរកមេដឹកនាំខ្មែរ ហើយដឹងថា បារាំងចាប់លោក សឹងង៉ុក
ថាញ់ យកទៅដាក់គុកអែងស្រុកបារាំង ហូ ជីមិញជ្រើសបានយួនម្នាក់ ឈ្មោះ ង្វៀង វ៉ាន់
មៀនហៅអាចារ្យមៀន ដែលបួសជាលោកសង្ឃខ្មែររៀនសូត្រចេះដឹងទំនៀមទំលាប់ខ្មែរ
យ៉ាងជ្រៅជ្រះ អោយបន្លំខ្លួនធ្វើជាខ្មែរ ដោយដាក់ឈ្មោះថ្មីអោយថា សឹង ង៉ុកមិញហើយ
ឃោសនាថា ជាប្អូនបង្កើតរបស់លោក សឹង ង៉ុកថាញ់ (សូមបញ្ជាក់ថា លោក សឹងង៉ុកថាញ់
ជាអ្នកបង្កើតចលនាខ្មែរស្នេហាជាតិប្រឆាំងបារាំង) ។

លោក អាចារ្យមៀន ហៅ សឹង ង៉ុកមិញ បានទៅរួមដៃជាមួយអាចារ្យសុខ ហៅ ទូសា
មុត ដែលហូ ជីមិញបានចាត់តាំងបន្ដុះបន្ដាលរួមកមកហើយ ដើម្បីអនុវត្ដន៍ទៅតាមពាក្យ
ស្លោកថា «បំបែកបំបាក់ដើម្បីគ្រប់គ្រង»។

ហូ ជីមិញបានបង្កើតកងកំលាំងប្រដាប់អាវុធបដិវត្ដន៍កម្ពុជា ដែលចាត់តាំង ទូ សាមុត ជា
មេបញ្ជាការ តែទូ សាមុតងាប់ដោយគេសំលាប់នៅឆ្នាំ ១៩៦៣ ហូ ជីមិញបានចាត់តាំង សា
ឡុត សរជំនួស នៅឆ្នាំ ១៩៧០ - ១៩៧៥ កងទ័ពនេះមានឈ្មោះថា «កងប្រដាប់អាវុធស្នេ
ហាជាតិកម្ពុជា»ហើយប្រពន្ធប៉ុល ពត ឈ្មោះ ខៀវ ប៉ណ្ណារី ជាអនុប្រធានមេបញ្ជាការជាន់
ខ្ពស់។ ក្នុងរបបអង្គការ កងកំលាំងនេះបន្លំប្រើយីហោខ្មែរក្រម «ក្រុមនីរតី» ហើយក្នុងរបប
យួនចូលឈ្លានពានកម្ពុជា ក្រុមហេង សំរិន ហ៊ុន សែនបានប្រែឈ្មោះជា «កងកំលាំងប្រដា
ប់អាវុធបដិវត្ដន៍កម្ពុជា »។

នៅពេលដែលហូ ជីមិញបង្កើតអោយមានកងកំលាំងប្រដាប់អាវុធហើយ ហូជីមិញក៏
បានបង្កើតអោយមាន «គណបក្សប្រជាជនបដិវត្ដន៍ខ្មែរ» ថែមទៀតក្នុងឆ្នាំ ១៩៥១ជាមួ
យគ្នានេះហើយបានតែងតាំង សឹង ង៉ុកមិញជាប្រធានបក្សក្នុងរបបអង្គការ សមាជិកនៃ
បក្សនេះ ត្រូវបានតែងតាំងជាប្រធានសហករណ៍ គណតំបន់ តំនាងរាស្រ្ដផងដែរ។ ក្នុងរប
បយួនចូលស្រុក បក្សប្រជាជនបដិវត្ដន៍ខ្មែរ ប្រែឈ្មោះជា «បក្សប្រជាជនបដិវត្ដន៍កម្ពុជា»
។ យួនហាណូយបានបានចាត់តាំងហេង សំរិន ជាអគ្គលេខាគណកម្មាធិការមជ្ឈឹមបក្ស
ចំនែកឯមិត្ដដូចជា ហ៊ុន សែន,ជា ស៊ីម, ជា សុទ្ធ ជាដើមយួនហាណូយបានតែងតាំងជា
សមាជិកការិយាល័យនយោបាយមជ្ឈឹមបក្ស រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន បក្សប្រជាជនបដិវត្ដន៍កម្ពុ
ជា ប្រែឈ្មោះថា «បក្សប្រជាជនកម្ពុជា»ដែលមានជា ស៊ីម ជាប្រធាន។

នេះហើយជា «ប្រវត្ដិខ្មែរអាយ៉ងយួន» កូនខ្មែរគួតែស្វែងយល់ដឹងអោយបានគ្រប់ៗ
គ្នា ដើម្បីរកវិធីជួយរារាំងខ្ទប់នូវអំពើឈ្លានពាន វាទទី វាទអំនាច របស់យួនហាណូយមក
លើទឹកដីកម្ពុជាជាទីស្នេហារបស់យើង ខាងក្រោមនេះគឺជាកំនាត់អត្ថបទមួយស្រង់ចេញ
អត្ថបទវិភាគមួយរបស់លោក កែវ ឈុន ចុះផ្សាយក្នុងទំព័រមណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរនៅស្វីស
ហើយដែលខ្ញុំយល់ជាអត្ថបទមួយមានសារសំខាន់ណាស់សំរាប់យុវជន យវតីខ្មែរគ្រប់
ជាន់ថ្នាក់ ។

យើងមិនត្រូវផ្ដេកផ្ដួលទៅលើច្បាប់ធម្មជាតិ ហើយនាំគ្នាអស់សង្ឃឹមពីវាសនាប្រទេស
ជាតិទេ។ផ្ទុយទៅវិញប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់ស្រទាប់ គ្រប់ជាន់ថ្នាក់ត្រូវតែខិតខំរៀនសូត្រ
ប្រវត្ដិសាស្រ្ដរបស់ជាតិខ្លួនអោយបានដឹងច្បាស់គ្រប់ៗគ្នាឡើង ដើម្បីអោយមានការភ្ញាក់
រលឹក អោយចាប់អារម្មណ៍លើបញ្ហាជាតិ បានសេចក្ដីថា ដើម្បីអោយមានមនសិការជាតិ
ដ៏ពេញលេញ ជាពិសេសក្នុងកាលៈទេសៈបច្ចុប្បន្ននេះ ដែលប្រទេសជាតិកំពុងតែត្រូវការ
អ្នកស្នែហាជាតិដើម្បីការពារទឹកដី និងដើម្បីកសាងជាតិក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន និងអានាគត
ខាងមុខនេះ។

កាលដែលយើងស្គាល់ច្បាស់ពីកំហុស ពីការភាន់ច្រលំរបស់ដូនតាយើង និងពីអុបាយ
កលផ្សេងៗរបស់ជនជាតិជិតខាង ក្នុងការប្រវ័់ញ្ចយកទឹកដី និងក្នុងបំនងបំបាត់ពូជសាសន៍
ខ្មែរ ពុំមានគ្រាន់តែអោយដឹង អោយឈឺចាប់ទទេៗហើយលាន់មាត់ស្ដីបន្ទោស រួចបំភ្លេច
ចោលទៅវិញនោះទេ តែការសំខាន់គឺត្រូវចេះទាញយកការពិសោធន៍ពីហេតុការណ៍ទាំង
ឡាយដែលបានកើតឡើងរួចហើយ ហើយធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីចៀសវាងកុំអោយធ្លាក់ទៅ
ក្នុងគន្លងចាស់ នាំអោយខូចប្រយោជន៍ជាតិទៀត។
ម្យ៉ាងទៀតយើងក៏សូមបញ្ជាក់ទៀតដែរថា ដែលយើងបង្ហាញការពិតជាក់ស្ដែងពីអុបាយ
កលរបស់ជនជាតិជិតខាងយើង គឺមិនមែនក្នុងគោលបំនងធ្វើអោយមានអរិភាព អោយមាន
គំនំគំគួនប្រទូសរាយគ្នាមិនចេះចប់នោះទេ។ ខ្មែរយើងចង់តែរស់នៅដោយសុខសាន្ដ ជាមិត្ដ
ជាមួយប្រទេសជិតខាង អោយតែប្រទេសទាំងនោះគោរពបូរណភាពទឹកដី អែករាជ អធិប្ប
តេយ្យ ផលប្រយោជន៍របស់ខ្មែរ។

បញ្ហាដ៏ចំបងរបស់ខ្មែរក្នុងសត្សវត្ដនេះ គឺការថែរក្សាពូជសាសន៍ខ្មែរ និងទឹកដីដែលនៅ
សល់មួយក្រវិចនេះអោយនៅគង់វង់យូរអង្វែងតទៅទៀត។ ប្រសិនបើប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ
មិនបានស្គាល់ច្បាស់ប្រវត្ដិសាស្រ្ដរបស់ខ្លួនហើយបន្ដោយអោយប្រទេសជាតិធ្លាក់ក្រោម
នឹមត្រួតត្រារបស់បរទេសហើយកូនចៅខ្មែរ នឹងត្រូវបាត់បង់អស់សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការរស់
នៅ ហើយមិនយូរប៉ុន្មាននឹងត្រូវរលាយជាតិបាត់ឈ្មោះពីផែនទីសាកលលោកជាមិនខាន!..។

ទាក់ទងនឹងរបាយការណ៍

របាយការណ៍ របស់ Global Witness ក្ដី សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់លោកយ៉ាស-ហ្គាយ ក្ដី គឺធ្វើឡើងដើម្បីកម្ពុជា ចង់អោយកម្ពុជារីកចំរើនលូតលាស់ មិនមែនធ្វើអោយកម្ពុជាលិច លង់ក្នុងអំពើអបាយមុខនោះទេ ប្រតិកម្មរបស់មន្រ្ដីធំៗ និងអ្នកការទូតកម្ពុជា ធ្វើឡើងព្រម ៗគ្នា ដូចៗគ្នា តិទៀនលោកយ៉ាស ហ្គាយ និងអង្គការណ៍ Global Witness យ៉ាងចាស់ដៃថា បានផ្សាយបំភ្លើសនូវការពិត នោះវាជាការខុសប្លែកខ្លាំងណាស់ថា តើលោក យ៉ាស ហ្គាយក្ដី អង្គការ Global Witness ក្ដី ចេញរបាយការណ៍ទាំងឡាយ ដើម្បីបានលុយកាក់ បុណ្យស័ ក្ដិ ដូចមន្រ្ដីធំៗ អ្នកការណ៍ទូតនានារបស់កម្ពុជា ដែលធ្វើឡើងព្រមៗគ្នានោះរឺទេ?។

តែអត់ទេ Global Witness ចង់រក្សាបរិដ្ឋាន ព្រៃឈើកម្ពុជា អោយនៅគង់វង់ទេតើ ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើយ៉ាងខ្លាំងធ្វើអោយព្រៃឈើកម្ពុជា រិចរិលផុតពូជ និងជួបប្រទះនូវការរាំងស្ងួន រឺទឹកជំនន់ជាយថាហេតុ ដែលបន្ដាលអោយប្រជាជនកម្ពុជាធ្លាក់ចុះក្នុងភាពក្រីក្រ និងជួបប្រទះនូវគ្រោះថ្នាក់ធម្មជាតិមិនអាជៀសវាងបាន។

ការស្អប់ខ្ពើម និង ខឹងសំបារយ៉ាងខ្លាំងហើយ ដេញចេញអោយឆ្ងាយ ចំពោះ អង្គការណ៏ Global Witness និង លោកយ៉ាស ហ្គាយ ដែលធ្វើឡើងដោយមន្រ្ដីធំៗរបស់កម្ពុជា វាជាការបង្ហាញនូវភាពកំសោយរបស់ខ្លួនដែល មិនហ៊ានប្រឈម រឺ ស្វែងរកការពិត នូវអ្វីៗដែលអង្គការនេះបានលើកឡើងឡើយ ។ Global Witness ត្រូវចាកចេញពីកម្ពុជា ១០០០ឆ្នាំទៀត ក៏មិនជួបយ៉ាស ហ្គាយដែរ បើជួបវាយអោយបែកក្បាលតែម្ដង។
ខាងក្រោមនេះគឺជាអត្ថបទវិភាគមួយ ស្ដីពីប្រតិកម្មរបស់មន្រ្ដីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចំពោះ Global Witness ចេញផ្សាយដោយ «អង្គរបូរី» សំលេងខ្មែរនូវបរទេស ដែលសរសេរដោយលោកនាយក លឺ ឌៀប ដែលជាអត្ថបទមួយដ៏មានសារសំខាន់ក្នុងការស្វែងយល់ដឹងខ្លះៗ អំពីដំនើរការដ៏ស្មុកស្មាញ ប្រទាំងប្រទើសចំពោះមន្រ្ដីរដ្ឋាភិបាលខ្មែរ និង មន្រ្ដីអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលគឺ ការរំលើងបំបែកដំបូកកន្ដៀរស៊ីឈើកម្ពុជា។

រំលើងដំបូកកន្ដៀរ
អត្ថបទស្រង់ចេញពី «អង្គរបូរី»សំលេងខ្មែរនៅបរទេស
ដោយ លី-ឌៀប ‹ ថ្ងៃទី១៤ មិថុនា ២០០៧

គេពុំអាចមានប្រតិកម្មទៅនឹងរឿងមិនពិត រឺរឿងដែលគ្រាន់តែប្រឌិតយ៉ៗឡើងនោះទេ វាទាល់តែអ្វីនោះៗត្រូវរត់បុកទង្គិច យ៉ាងខ្លាំង ចំត្រូវលើកន្លែងរសើប រឺមួយចំត្រូវលើចំនុចខ្សោយរបស់ខ្លួន ។ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ , នាពេលថ្មីៗនេះ, គេបានសង្កេតឃើញថ្នាក់ដឹកនាំរាជរដ្ឋាភិបាលនៃរាជាណាចក្រទី២ ជាពិសេសពួកមេដឹក នាំនៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានបញ្ចោញប្រតិកម្មកំហឹងបែបអ្នកលេងជោគ ចំពោះគ្រាប់បែកពីរគ្រាប់ (១- សេចក្តីថ្លែង ការណ៍របស់លោកយ៉ាស-ហ្គាយ តំនាងអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ដែលបានចោ ទប្រកាន់ថា អំពើរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា មានលក្ខណជា «ប្រព័ន្ធរដ្ឋាភិបាល» និង២- សេចក្តីរាយការណ៍របស់អង្គការ Global Witness ចេញផ្សាយថ្ងៃទី១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០០៧ មានចំនងជើងថា «ខ្សែស្រលាយអ្នកលួចជាតិ» ដែលស្តីអំពីការស ស៊ុំគ្រលុំឃុបឃិតគ្នាក្នុងការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅកម្ពុជា) ដែលគេបានទំលាក់លឺសូរក្តាំង ធ្លាក់ចំត្រង់អំបែងក្បាលបុរសខ្លាំង ហ៊ុន សែន នៅមុនពេលសន្និសិទនៃពួកប្រទេសដាក់ទានអោយកម្ពុជា ដែលគេគ្រោងនឹងធ្វើនៅថ្ងៃទី១៩-២០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០០៧ ខាងមុខនេះ ។

នៅពេលមុនគ្នានេះផងដែរ គេបានលឺសូរគំនាបសង្កត់ពីខាងក្រៅ ជាពិសេស ពី សហរដ្ឋអាមេរិក ទៅលើរដ្ឋាភិបាលយួនហាណូយ ដែលជាចៅហ្វាយដាច់ថ្លៃនៃរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងភ្នំពេញ ស្នើមិនអោយហ៊ុន សែនបន្តឈរជាបេក្ខជននាយករដ្ឋមន្ត្រីសំរាប់អានត្ដិទី៤តទៅទៀត ។

ប្រតិកម្មទៅនឹងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់លោកយ៉ាសហ្គាយ
សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់លោកយ៉ាស-ហ្គាយ តំនាង អ.ស.ប.ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនិយាយថា រដ្ឋាភិបាលខ្មែរបានប្រើប្រាស់ក្នុងលក្ខណជា(ប្រព័ន្ធ) នូវការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពពលរដ្ឋ ដើម្បីក្តោបក្តាប់នូវអំនាចរបស់ខ្លួន ។ សេចក្តីរាយការណ៍ បានរាយនូវមុខបញ្ជីចាប់ពី ការរឹបអូសយកដីធ្លីដោយខុសច្បាប់, ការធ្វើទារុណកម្មដោយពួកភ្នាក់ងារប៉ូលិសនៅក្នុងមន្ទីរឃុំឃាំង, អំពើពុករលួយពីសំនាក់ពួកមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃរដ្ឋាភិបាល ហើយនិងការប្រឆាំងយ៉ាងរន្ធើនរបស់រដ្ឋាភិបាលទៅលើលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ នៅក្នុងចំនោមបទល្មើសផ្សេងៗដទៃទៀត ។ ពួកមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលបានច្រានចោលយ៉ាងក្តៅក្រហាយ ចំពោះការចោទប្រកាន់របស់លោកហ្គាយនេះដោយនិយាយថា លោកហ្គាយជាមនុស្សនៅខាងក្រៅ កំពុងនិយាយអំពីអ្វីដែលគាត់ពុំបានយល់ ។អោម-យ៉ិនទៀង ទីប្រឹក្សានាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន-សែននិយាយថា គេមិនចាំបាច់ឆ្លើយតបទៅនឹងការចោទប្រកាន់ទាំងនោះទេ ពីព្រោះវាជាការចោទប្រកាន់ដែលគ្មានមូលដ្ឋានពិតប្រាកដ ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន-សែនបានមានប្រតិកម្មបែបក្មេងច្រលើសបើសថា គាត់មិនស្វាគមន៍លោកយ៉ាស-ហ្គាយនៅកម្ពុជាទេ ទោះបីលោកយ៉ាស-ហ្គាយស្ថិតនៅប្រទេសកម្ពុជា១០០០ឆ្នាំក៏ដោយ ក៏គាត់មិនព្រមអោយជួបដាច់ខាត ។

ក៏ប៉ុន្តែ ជាការផ្ទុយទៅវិញ (គណកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំនៅអាស៊ី)បានស្តីបន្ទោសតាមរយសេចក្តីថ្លែងប្រកាសពត៌មាន របស់ខ្លួន ទៅលើពាក្យសំដីរបស់ហ៊ុន-សែននេះ ។ ជាមួយគ្នាផងដែរ អ្នកស្រីខែកហ្គាឡាប៊្រូ ប្រធាននៃអង្គការលីកាដូបានកោត សរសើរសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់លោកយ៉ាស-ហ្គាយ ដោយបានចាត់ទុកសេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះថា មានលក្ខណត្រឹមត្រូវជាទូ ទៅ ។

ការស្រាវជ្រាវរកឃើញរបស់ អ.ស.ប. ពុំខុសគ្នាប៉ុន្មានពីសេចក្តីរាយការណ៍ស្តីអំពីសិទ្ធិមនុស្ស របស់ក្រសួងការបរទេស សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលបានចេញផ្សាយកាលពីដើមខែមិថុនានេះ ដែលជាផ្នែកមួយនៃការពិនិត្យមើលឡើងវិញ នូវការគោរពសិ ទ្ធិមនុស្សទូទាំងពិភពលោកប្រចាំឆ្នាំ២០០៦ ។ សេចក្តីរាយការណ៍បានសរុបចំពោះទង្វើនៃរាជរដ្ឋាភិបាលខ្មែរយ៉ាងដូច្នេះថា ៖

«អែកសារសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាលស្ថិតនៅខ្សត់ខ្សោយដដែល។ ពួកភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាលបានប្រព្រឹត្តអំពើកាប់សំលាប់ដោ យគ្មានច្បាប់ ហើយកំលាំងសន្តិសុខធ្វើឡើងដោយគ្មានទោសពៃរ៍អ្វីទាំងអស់ ។ ពួកគេគ្មានឆន្ទនយោបាយ ដើម្បីប្រឈមមុខ ដោះស្រាយ ទៅនឹងបរាជ័យនៃពួកអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាល ក្នុងការគោរពច្បាប់ទំលាប់ឡើយ។ ពួកអ្នកជាប់ឃុំត្រូវគេរំលោភបំពាន ជាទូទៅក្នុងពេលសួរចំលើយ ហើយលក្ខណនៃមន្ទីរឃុំឃាំងទៀតសោតក៏អាក្រក់មិនគួរបើមើលទេ ។ ពួកអ្នកតាមសង្កេតមើ លសិទ្ធិមនុស្សបានរាយការណ៍អំពីការចាប់ខ្លួនតាមអំពើចិត្ត និងការបន្តឃុំឃាំងមុនវិនិច្ឆ័យទោសដោយគ្មានកំនត់ពេលវេលា ។ រឿងនេះគឺបន្តាលមកពីភាពទន់ខ្សោយនៃប្រព័ន្ធតុលាការ ហើយនិងការបដិសេធសិទ្ធិនៃការសំរេចទោសដោយយុត្តិធម៌ ។ ជំ លោះដីធ្លី និង ការបន្តេញចេញ ជាញឹកញាប់ច្រើនតែប្រើកំលាំងរួចបញ្ហានេះកំពុងតែកើនឡើងជាលំដាប់ ។ រដ្ឋាភិបាលបានកំរិត សេរីភាពក្នុងការបញ្ជោញមតិ និងសេរីភាពខាងសារពត៌មាន តាមរយប្រើវិធីប្តឹងប្តល់ អំពីបទចោទថា សរសេរមួលបង្កាច់ រឺមួ យផ្សព្វផ្សាយនូវពត៌មានខុស ។ គេត្រួតត្រានិងប្រើអិទ្ធិពលទៅលើការផ្សាយនៃទូរទស្សន៍និងវិទ្យុ ហើយមានជួនកាលទៀតជ្រៀ តជ្រែកជាមួយសេរីភាពក្នុងការជួបប្រជុំគ្នា ។ អំពើពុករលួយបានរីកសាយភាយស្ទើរគ្រប់ស្ថាប័ននៃសង្គមជាតិ ដែលមានរួមទាំ ងផ្នែកនីតិបញ្ញត្តិ, នីតិប្រតិបត្តិ និងតុលាការ»។

ប្រតិកម្មទៅនឹងសេចក្តីរាយការណ៍របស់អង្គការ Global Witness
កាលពីដើមខែនេះ អង្គការ Global Witness បានចេញផ្សាយនូវសេចក្តីរាយការណ៍របស់ខ្លួនចំនួនជាង១០០ទំព័រ ក្រោម ចំនងជើងថា «ខ្សែស្រលាយអ្នកលួចជាតិ» (សូមអញ្ជើញអាននៅទំព័រក្នុង យើងនឹងចុះផ្សាយជាបន្តបន្ទាប់ចាប់ពីលេខនេះទៅ) ។ សេចក្តីរាយការណ៍បានវែកមុខគ្រួសារបក្ខពួកមេក្រម៉ី រឺមេកន្ដៀរមួយសំបុក ដែលកំពុងស៊ីឈើខ្មែរ ។ មេកន្ដៀរដែលធំជាង គេនោះ គឺគ្មាននរណាក្រៅពីនាយករដ្ឋមន្ត្រីខ្មែរឈ្មោះហ៊ុន-សែន ដែលជា(បុរសខ្លាំង)ជាងគេទាំងអស់នៃរាជាណាចក្រកម្ពុជា នោះឡើយ ។

សេចក្តីរាយការណ៍គឺជាការសរុបនៃកិច្ចការស៊ើបអង្កេតរបស់ខ្លួនជាច្រើនឆ្នាំ ក្នុងការតាមដានអំពើកេងប្រវ័ញ្ចោលីភោគទ្រ ព្យធម្មជាតិរបស់ជាតិ ដោយការធ្វើអាជីវកម្មព្រៃឈើ ។ ពួកមុខខ្លាញ់រងើមមានរួមទាំងប្តី ប្រពន្ធ កូនចៅ បងប្អូន ដន្លងកូនប្រ សារ រហូតដល់អង្គរក្សរបស់ខ្លួន ។

ប្រតិកម្មទៅនឹងសេចក្តីរាយការណ៍នេះ ចាប់ផ្តើមពីខៀវ-កញ្ញារិទ្ធ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពត៌មានរបស់រដ្ឋាភិបាលហ៊ុន-សែន និងជា អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជន បានច្រានចោលថាជាសេចក្តីរាយការណ៍គ្មានការពិត គ្មានអាជីព និងបំរើគោលបំនងសងសឹក ហើយវាយប្រហារទៅលើថ្នាក់ដឹកនាំនៃរាជរដ្ឋាភិបាល ។ គាត់បានចេញបំរាមចែកចាយផ្សាយសេចក្តីរាយការណ៍ ។ ហាមឃាត់ កាសែត «ស្រលាញ់ខ្មែរ» ចុះផ្សាយសេចក្តីរាយការណ៍ ហើយនិងបិទទ្វារកាសែត «Cambodge Soir»។ គេមានការឆ្ងល់ថា បើសេចក្តីរាយការណ៍របស់អង្គការ Global Witness គ្មានការពិត និងគ្មានអាជីព??? ចុះចាំបាច់អ្វីបាន ជា កញ្ញារិទ្ធស្អុះស្អាប់ក្រហល់ក្រហាយខ្លាំងម៉្លេះ ? ។ វាមានតែគ្រាប់បែកមួយគ្រាប់នេះ ធ្លាក់ចំត្រូវអំបែងក្បាលចៅហ្វាយដាច់ ថ្លៃរបស់ខ្លួន ទើបកើតមានប្រតិកម្មច្រងេងច្រងាងបែបនេះ ។ ហ៊ុន-ណេង, បច្ចុប្បន្នជាចៅហ្វាយខេត្តកំពង់ចាម និងត្រូវជាបងប្រុសបង្កើតរបស់ហ៊ុន-សែន បានបញ្ចោញភាពច្រលោម ខាមរបស់ខ្លួនយ៉ាងដូច្នេះថា អ្នកធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍នេះ បានតែជួបវាយអោយបែកក្បាលទេ !។ ពួកជនអុក្រិដ្ឋមួយចំនួននៅក្នុងសេចក្តីរាយការណ៍ មានជាអាទិដូចជាច័ន្ទ-សារុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម ព្រៃឈើនិងនេសាទ ទី-សុគន្ធ នាយករដ្ឋបាលព្រៃឈើជាដើម បានឆ្លើយបដិសេធជាធម្មតា និងតាមទំលាប់របស់ខ្លួន ។ រឿងបែបនេះគ្មាននរណាមិន យល់នោះទេ??? ។

រឿងដែលគួរអោយចាប់អារម្មណ៍ជាទីបំផុតនោះ គឺនៅត្រង់ហ៊ុន-សែនពេលគាត់ស៊ីជោរ ចង់អោយគេបើកបង្ហាញភស្តុតាងពីអំពើពុកលួយ អង្គការ Global Witness បានញាត់ពាក្យសំដីដ៏ព្រហើនអុងអាត់ក្អេងក្អាងដូចក្អាត់ក្នុងក្អមរបស់គាត់ ចូលទៅក្នុងបំពងករបស់គាត់វិញយ៉ាងទាន់ហន់ សមតាមដូចបំនងរបស់គាត់មែន ។

តាមពិតទៅ, ហ៊ុន-សែនក្តី, ហ៊ុន-ណេងក្តី, ខៀវ-កញ្ញារិទ្ធក្តី... ត្រូវត្រជាក់ និង មិនត្រូវចេញកាលាសាបែបនេះ ដែលធ្វើអោយមហាជនយល់ថា ខ្លួនជាជនជាប់ពិរុទ្ធនោះឡើយ ។ ពួកគេគួរណាស់សំរួលកិច្ចការ ដោយសភាពថ្លៃថ្នូរ ក្នុងឋានជាអ្នកដឹកនាំប្រទេសទើបត្រឹមត្រូវជាង ។ ពួកគេគួរនិយាយថា ចូលរួមសហការជាមួយលោកយ៉ាស-ហ្កាយ និងជាមួយអង្គការ Global Wit​-ness និងធ្វើការស៊ើបអង្កេតស្រាវជាវរកមើលការពិត ហើយចាត់ការធ្វើការកែលំអអោយបានល្អប្រសើរឡើង ។

ក៏ប៉ុន្តែជាការផ្ទុយទៅវិញ... ពួកមេកន្ដៀរអស់នេះរអើលខ្លួនអែង ហើយប្រែជាយល់ថា គេកំពុងនាំគ្នាបំបែកសំបុក រឺដំបូករបស់ខ្លួន ។ បើតាមទំលាប់ខ្មែរយើង ដើម្បីសំលាប់សត្វកន្ដៀរ គេចោះប្រហោងលើក្បាលដំបូក រួចចាក់អំបិលចូល ។ ពេលសត្វកន្តៀរប៉ះនឹងជាតិប្រៃ រឺស៊ីអំបិលនោះ ក៏វិនាសស្លាប់ ។ បន្ទាប់មកគេក៏ជីកដំបូកកន្ដៀរនោះយកទៅបាចសាចនៅវាលស្រែសំរាប់ធ្វើជាជីរ ។
ដល់ដូច្នេះទៅ... ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរត្រូវតែធ្វើការពិចារណា អំពីអនាគតនៃថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ខ្លួន ។ តើគួរទុកបន្តោយអោយពពួកកន្ដៀរកោរ-កន្តុរកាត់ នាំគ្នាកាច់សំបុកបង្ហិនបង្ហោចស្រុកតទៅមុខទៀត រឺមួយក៏ដល់ពេលវេលាកំចាត់ចេញ រឺត្រូវធ្វើការផ្លាស់ប្តូរ ? ។ គេគួរបូកបញ្ជូលពួកឡែបឡបឡេមឡឺម ពួកសត្វប្រលាំងកាស ពួកចាំធ្វើត្រាកៅស៊ូ ទៅជាមួយគ្នាផង ។

អុទាហរណ៍ដូចជាក្នុងករណីផ្តល់សច្ចាប័នលើសន្ធិសញ្ញាបំពេញបន្ថែមជាដើម បើគ្មានការចូលដៃនៃពួកហេកហកទាំងអស់នោះទេ ខ្មែរយើងក៏មិនបានបាត់ទឹកដីរបស់ខ្លួនជា (ផ្លូវការ)ទៅយួនដែរ ។

ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០០៨កាន់តែខិតចូលជិតមកដល់ហើយ ។ វាសនារបស់ប្រទេសជាតិ គឺស្ថិតនៅក្នុងកន្តាប់ដៃរបស់បងប្អូន រួមជាតិ ។ បើបងប្អូនរួមជាតិយល់ថា សារុងមួយ ប៊ីចេងមួយកញ្ជប់ និងអង្ករមួយបាវ ដែលពពួកហ្វូងសត្វកន្ដៀរបានបោះ រឺបេះ ចែកអោយបងប្អូន ដើម្បីបោកទឹកចិត្តបងប្អូន បានសប្បាយចិត្តមួយពេលជាការសមល្មម ... នោះបងប្អូនមិនត្រូវស្តីបន្ទោសព ពួកសត្វកន្ដៀរអស់នេះទេ ។ តែបើបងប្អូនយល់ឃើញថា ស្រុកខ្មែរត្រូវតែកែប្រែ ទៅរកភាពចំរុងចំរើន ថ្លៃថ្នូរ និងមានលទ្ធិប្រ ជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ នោះការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០០៨ គឺជាអោកាសយ៉ាងពិតប្រាកដរបស់បងប្អូនហើយ ។

ទិដ្ឋភាពអ្នកភូមិជំលៀស

ទិដ្ឋភាពអ្នកភូមិដែលត្រូវគេបន្ដេញចេញពីលំនៅដ្ឋាន អោយតាំងទីនៅថ្មី នៅជាយទីក្រុងភ្នំពេញ